شاهنامه خوانی 2 - هوشنگ نماینده ی کدام دوره ی تاریخ است؟

دومین مثال از نامهایی که دوره های تاریخی را نمایندگی می کنند هوشنگ است که جانشین کیومرث میشود. او هم نامش از دو بخش تشکیل می شود: هو+شنگ.

"هو" معنایش خوب است و همان است که در اسم هومن هست. "مَن" در هومَن همان "منش" یا "سیرت" است. هومن یعنی نیک اندیش و خوب سیرت که مقابل دژمن یا دشمن است که معنایش بداندیش و بدسیرت است.

"شَنگ" اما شاید برایتان حتی جالبتر باشد، شَنگ یا شیَنگ یعنی جا و مکان. البته درابتدا برایتان غریب به نظر می رسد اما واقعا اینطور نیست. شَنگ و شیَنگ در تغییرات زبانی تبدیل شده اند به شانه و شیانه. اینها را دیگر باید بشناسید: شانه ی تخم مرغ فکر می کنید از کجا آمده است یا شانه ی عسل؟ آشیان چه؟ یا کاشانه؟ البته ماجرا از این هم جالبتر می شوند، اگر ش را با خ عوض کنیم که می شود همان خانه.

حالا برگردیم به هوشنگ، معنی دو بخشش را که بگذاریم سر هم میشود: خوب- خانه! احتمالا تا حدس زده اید هوشنگی که به عنوان شاه می شناسیم نماینده ی چه دوره ای از زندگی بشر باشد؟ دوره ای که بشر، از زندگی اولیه اش که مبتنی بر شکار و گردآوری میوه و غذاست، میرود به سمت یکجا نشینی، خانه سازی و زراعت. بخش هوشنگ شاهنامه را که بخوانیم می بینیم هوشنگ آتش را کشف می کند، پوست دبّاغی می کند، زراعت می کند، برای آبرسانی کانال کشی می کند، فلز استخراج می کند و اینها همه به این دوره ی یکجانشینی و کشت و ورز مربوطند.

یکی از روایات جالب دوره ی هوشنگ، حکایت انتقام او از دیو خَزَروان است (همان که نقاشی اش اینجاست) که خوانش آن را، به همراه توضیح اینکه دیوان در شاهنامه نماینده ی کیستند به وقتی دیگر می گذارم. اما، در پست بعد، درباره ی سومین شاه پیشدادی، تهمورَث، خواهم نوشت تا ببینیم او چه دوره ی تاریخی زندگی بشر را نمایندگی می کند.